Introduction to Programming

Υλικό και λογισμικό

• Υλικό (hardware) καλούμε τα φυσικά στοιχεία του υπολογιστή.
• Λογισμικό (software) καλούμε το σύνολο των προγραμμάτων που χρησιμοποιεί ο υπολογιστής.
• Τα προγράμματα είναι αποθηκευμένες οδηγίες που εκτελούνται από το υλικό.

Ιστορική ανασκόπηση

• Προγραμματισμός με διακόπτες
• Γλώσσα μηχανής
• Συμβολική γλώσσα
• Fortran
• Algol, C, Pascal, Modula-2
• Lisp, Simula, Prolog, ML
• Smalltalk, C++, Java
• Visual Basic, TCL/TK, Perl

Η διεργασία του προγραμματισμού

• Προσδιορισμός απαιτήσεων
• Ανάλυση / σχεδίαση
• Συγγραφή σε ψευδοκώδικα
• Συγγραφή στη γλώσσα προγραμματισμού
• Μεταγλώττιση
• Εκτέλεση
• Έλεγχος / επαλήθευση
• Αποσφαλμάτωση

Το περιβάλλον της Visual Basic

• Πάνω δεξιά γράφεται ο κώδικας της εφαρμογής
• Άνω αριστερά μπορεί κανείς να επιλέξει τα στοιχεία και τα αρθρώματα της εφαρμογής.
• Κάτω αριστερά μπορεί κανείς να αλλάξει τις ιδιότητες του στοιχείου που έχει επιλέξει
• Με την πάνω γραμμή εργαλείων μπορεί κανείς μεταξύ άλλων να ξεκινήσει και να σταματήσει την εφαρμογή.

Πως γράφουμε απλά προγράμματα

• Στο πρόγραμμα Excel τα προγράμματα συσχετίζονται με μακροεντολές (macros): σύνθετες εντολές που μπορούμε να εκτελέσουμε με απλό τρόπο.
• Από την επιλογή Tools - Macro - Macros μπορούμε να δώσουμε όνομα στη διαδικασία που θα απαρτήσει το πρόγραμμά μας.
  
• Με την εντολή Create δημιουργούμε τη νέα διαδικασία, μέσα στην οποία μπορούμε να γράψουμε εντολές
• Για να εκτελέσουμε τη διαδικασία πατάμε F5 στο περιβάλλον του προγραμματισμού, ή συσχετίζουμε τη διαδικασία μας με κάποιο πλήκτρο.
  

Πως το Excel μπορεί να γράψει προγράμματα για εμάς

• Στο πρόγραμμα Excel μπορούμε να καταγράψουμε τις κινήσεις μας στη μορφή ενός προγράμματος που θα εκτελέσουμε αργότερα.
• Η διαδικασία αυτή ξεκινά μέσω της εντολής Tools - Macro - Record New Macro
  
• Όταν ολοκληρώσουμε τις κινήσεις που θέλουμε να καταγράψουμε πατάμε το κουμπί "Stop Recording"
  
• Στη συνέχεια, από την επιλογή Tools - Macros - Macro - Edit μπορούμε να διαβάσουμε και να αλλάξουμε τις εντολές που καταγράφηκαν.
  
  Sub MyRecordedMacro()
  '
  ' MyRecordedMacro Macro
  ' Macro recorded 05/12/2004 by Diomidis Spinellis
  '
  
  '
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "January"
      Range("A2").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "February"
      Range("A3").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "March"
      Range("B1").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "120"
      Range("B2").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "130"
      Range("B3").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "150"
      Range("B1:B3").Select
      Selection.Font.ColorIndex = 3
      Columns("A:A").ColumnWidth = 10.67
      Columns("A:A").Select
      Selection.Font.Bold = True
      Range("B4").Select
      ActiveCell.FormulaR1C1 = "=SUM(R[-3]C:R[-1]C)"
      Range("B5").Select
  End Sub
  
• Με τον τρόπο αυτό μπορούμε εύκολα να βρούμε ποια εντολή κάνει τη λειτουργία που μας ενδιαφέρει.

Το πρώτο μου πρόγραμμα

Μορφή του προγράμματος

• Η γραμμή "Sub Main" ορίζει μια διαδικασία (procedure), στη δική μας περίπτωση το σημείο απ' όπου ξεκινάει το πρόγραμμα.
• MsgBox
• Το κείμενο μέσα στα εισαγωγικά είναι μια συμβολοσειρά (string).
• End Sub
• Κάθε γραμμή περιέχει μια εντολή
• Μπορούμε να προσθέσουμε δικά μας σχόλια (comments) αν αρχίσουμε ή συνεχίσουμε μια γραμμή με μονά εισαγωγικά.

Σταθερές

• Η συμβολοσειρά "hello, world" την οποία είδαμε στην προηγούμενη ενότητα είναι μια σταθερά (constant) της Visual Basic.
• Οι σταθερές αυτές χρησιμοποιούνται συχνά για να παραστήσουν μηνύματα προς το χρήστη (π.χ. "Παρακαλώ βάλτε την κάρτα σας στην υποδοχή") ή και μεταξύ υπολογιστών (π.χ. "RCPT TO: dspin@aegean.gr").
• Ένα άλλο είδος σταθερών είναι αυτές που παριστάνουν αριθμητικές τιμές (π.χ. 42 ή 3.1415927).
• Στη Visual Basic ξεχωρίζουμε της ακέραιες (integer) σταθερές (π.χ. 42, 123456, -3) και τις σταθερές που παριστάνουν αριθμούς κινητής υποδιαστολής (floating point numbers) (π.χ. 3.1415827, -2.0, 6.023e-23).

Εκτύπωση τιμών

• Για να εμφανίσουμε αριθμητικές τιμές στην οθόνη πρέπει να τις μετατρέψουμε σε συμβολοσειρά και να τις "προσθέσουμε" στην υπόλοιπη συμβολοσειρά που θέλουμε να εμφανίσουμε. Τη μετατροπή της αριθμητικής τιμής σε συμβολοσειρά εκτελεί η συνάρτηση (function) Str. Παράδειγμα:
          MsgBox "Τα γραπτά βαθμολογούνται με βαθμούς από το " + str(0) + " μέχρι το " + str(10)
  

Απλές πράξεις

• Για τον υπολογισμό μιας τιμής, πρώτα εκτελούνται οι πράξεις ανάμεσα στον τελεστή ^, μετά ανάμεσα στους τελεστές * / mod και μετά οι πράξεις ανάμεσα στους τελεστές + -.
• Η παραπάνω σειρά μπορεί να μεταβληθεί με τη χρήση παρενθέσεων.

Παραδείγματα

• MsgBox "ένα συν ένα = " + Str(1 + 1)
• MsgBox "Το εμβαδό του δωματίου είναι " + Str(3 * 5) + " τετραγωνικά μέτρα."
• MsgBox Str(36.7) + " βαθμοί Celsius = " + Str(32 + 9.0 / 5.0 * 36.7) + " βαθμοί Fahrenheit."
• MsgBox Str(1 + 2 * 3) 'Τυπώνει 7
• MsgBox Str((1 + 2) * 3) ' Τυπώνει 9

Μεταβλητές

• Οι αριθμητικές τιμές μπορούν να αποθηκευτούν σε μεταβλητές (variables)
• Το όνομα μιας μεταβλητής πρέπει να αρχίζει με έναν λατινικό αλφαβητικό χαρακτήρα και να ακολουθείται από λατινικού αλφαβητικούς χαρακτήρες ή/και ψηφία. Παράδειγμα: Temperature, X1, Y1, X2, Y2, Total
• Τα ονόματα των μεταβλητών δεν πρέπει να ταυτίζονται με δεσμευμένες λέξεις (reserved words) της Visual Basic (Sub, MsgBox, End, κ.λπ.).
• Ο ορισμός τους γίνεται γράφοντας τη λέξη Dim, το όνομα της μεταβλητής και τον τύπο της μεταβλητής (integer για ακέραιες τιμές, double για τιμές κινητής υποδιαστολής, string για συμβολοσειρές).
• Μπορούμε να ορίσουμε πολλές μεταβλητές ίδιου τύπου χωρίζοντάς τις με ",". Παράδειγμα:
          Dim Faces as Integer
          Dim X As Double, Y As Double
  
• Για να δώσουμε μια τιμή σε μια μεταβλητή χρησιμοποιούμε τη σύνταξη:
          μεταβλητή = τιμή
  
  για παράδειγμα:
          Faces = 2 * 8 + 12
  
• Στη συνέχεια μπορούμε να χρησιμοποιούμε την τιμή της μεταβλητής όπως και οποιοδήποτε άλλη σταθερά. Παράδειγμα:
  Sub Main()
          Dim Faces As Integer
          Dim Len As Double
  
          Len = 12.5;
          Faces = 6;
          MsgBox "Επιφάνεια = " + Str(Len * Len * Faces)
  End Sub
  

Τελεστές σύγκρισης

• Για τον υπολογισμό μιας τιμής, πρώτα εκτελούνται οι πράξεις με την παρακάτω σειρά:
  1. ^
  2. * /
  3. mod
  4. + -
  5. = <>. < > <= >=
• Η παραπάνω σειρά μπορεί να μεταβληθεί με τη χρήση παρενθέσεων.
• Το αποτέλεσμα της κάθε σύγκρισης είναι αληθές (True) αν το αποτέλεσμα της σύγκρισης είναι αληθές και ψευδές (False) αν το αποτέλεσμα της σύγκρισης είναι ψευδές.
• Οι τιμές True και False είναι λογικές σταθερές.

Παραδείγματα

Βρόχοι με την εντολή do while

• Μπορούμε να επαναλάβουμε την εκτέλεση ορισμένων εντολών με τη δομή ελέγχου (control structure) do while ... loop.
• Αυτή χρησιμοποιείται ως εξής:
          do while συνθήκη
                  εντολή
                  εντολή
                  ...
          loop
  
• Οι εντολές που ακολουθούν το do while εκτελούνται όσο η συνθήκη είναι αληθής. Παράδειγμα (εμφανίζει στην οθόνη τους αριθμούς από το 0 μέχρι το 4):
  Sub main()
  Dim i As Integer
  
  i = 0
  Do While i < 5
      MsgBox i
      i = i + 1
  Loop
  End Sub
  
• Αν η συνθήκη δεν είναι αληθής όταν εκτελεστεί το do while για πρώτη φορά τότε οι εντολές που περιέχονται σε αυτό δε θα εκτελεστούν.
• Η δομή ελέγχου do while ... loop μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε θα μπορούσε και οποιαδήποτε άλλη εντολή (π.χ. η MsgBox) δηλαδή ακόμα και μέσα σε μια άλλη do while. Το παρακάτω παράδειγμα εμφανίζει στην οθόνη την προπαίδεια των αριθμών από το 2 μέχρι το 5.
  Sub main()
  Dim i As Integer
  Dim j As Integer
  
  i = 2
  Do While i <= 5
      j = i
      Do While j <= 5
          MsgBox Str(i) + " * " + Str(j) + " = " + Str(i * j)
          j = j + 1
      Loop
      i = i + 1
  Loop
  End Sub
  

Η εντολή for

• Με την εντολή for μπορούμε εύκολα να εκτελέσουμε ένα βρόχο ορισμένες φορές.
• Συντάσσεται ως εξής:
  For μετρητής = αρχική τιμή To τελική τιμή [Step βήμα]
          εντολή
          ...
          [Exit For]
          εντολή
          ...
  Next [μετρητής]
  
• O μετρητής είναι μια μεταβλητή που λαμβάνει όλες τις τιμές από την αρχική μέχρι την τελική τιμή ανά βήμα.
• Το τέλος του βρόχου δηλώνεται με την εντολή Next.
• Μπορούμε να τερματίσουμε το βρόχο πρόωρα με την εντολή Exit For
• Παραδειγμα:
  dim i as integer
  
  For i = 10 to 0 step -1
          msgbox "Countdown: " + str(i)
  next i
  

Λογικοί τελεστές

• Τα αποτελέσματα χρήσης των τελεστών παριστάνονται από τους παρακάτω πίνακες τιμών:

  A	B	A And B	A Or B
  False	False	False	False
  False	True	False	True
  True	False	False	True
  True	True	True	True

  A	B	A Xor B	A Eqv B
  False	False	False	True
  False	True	True	False
  True	False	True	False
  True	True	False	True

  A	B	A Imp B
  False	False	True
  False	True	True
  True	False	False
  True	True	True

  A	Not A
  False	True
  True	False

• Η προτεραιότητα υπολογισμού των λογικών τελεστών ορίζεται ως εξής:
  1. Not
  2. And
  3. Or
  4. Xor
  5. Eqv
  6. Imp

Παράδειγμα

Λογικές τιμές

• Τα αποτελέσματα των λογικών πράξεων μπορούν να φυλαχτούν σε μεταβλητές τύπου Boolean.
• Οι μεταβλητές αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εντολές που απαιτούν λογική τιμή ή σε λογικές εκφράσεις.
• Παράδειγμα:
  Dim b as Boolean
  Dim i as integer
  
  i = inputbox("Please give a number less than 10")
  b = i < 10
  if not b then
          msgbox "Wrong number"
  end if
  
• Οι σταθερές True και False μπορούν να παραστήσουν μέσα στο πρόγραμμα τις αντίστοιχες λογικές τιμές.

Η εντολή if-else

• Μπορούμε να εκτελέσουμε ορισμένες εντολές υπό συνθήκη με τη δομή ελέγχου If.
• Αυτή χρησιμοποιείται ως εξής:
          If συνθήκη Then
                  εντολή
                  ...
          End If
  
• Οι εντολή που ακολουθεί το If εκτελείται αν η συνθήκη είναι αληθής.
• Παράδειγμα (υπολογίζει και τυπώνει την απόλυτη τιμή των αριθμών που διαβάζει μέχρι να συναντήσει το 0):
  Sub main()
      Dim Num As Integer
      
      Do
          Num = InputBox("Please enter a number")
          If Num < 0 Then
              Num = -Num
          End If
          MsgBox "The absolute value is " + Str(Num)
      Loop Until Num = 0
  End Sub
  
• Η δομή ελέγχου If μπορεί να ακολουθηθεί και από τη δομή Else για να προσδιορίσουμε εντολές που θα εκτελεστούν αν η συνθήκη δεν ισχύει. Παράδειγμα:
          If grade >= 5 Then
                  MsgBox "Περνάει"
          Else
                  MsgBox "Απορρίπτεται"
          End If
  
• Μπορούμε να συνδυάσουμε συνεχόμενα Else If για πολλαπλούς ελέγχους. Παράδειγμα:
          If grade >= 9 Then
                  MsgBox "'Αριστα!"
          ElseIf grade >= 7 Then
                  MsgBox "Λίαν καλώς"
          ElseIf grade >= 5 Then
                  MsgBox "Καλώς"
          Else
                  MsgBox "Κακώς"
          End If
  

Ο τύπος της συμβολοσειράς

• Μπορούμε να ορίσουμε μεταβλητές με τύπο συμβολοσειρά με τον τύπο string:
          Dim Name as String
  
• Οι μεταβλητές αυτές μπορούν να αποθηκεύσουν μεταβλητό αριθμό από χαρακτήρες.
• Οι σταθερές τύπου συμβολοσειράς γράφονται με τη χρήση των διπλών εισαγωγικών:
          Dim Name as String
  
          Name = "Γιώργος"
  
• Αν θέλουμε να παραστήσουμε εισαγωγικά σε μια σταθερή συμβολοσειρά τα γράφουμε με δύο διπλά εισαγωγικά:
          Dim Msg as String
  
          Msg = "Πατήστε ""Enter"" για να συνεχίσετε"
  

Συναρτήσεις για συμβολοσειρές

Len(string)

Επιστρέφει το μήκος μιας συμβολοσειράς

Left(string, length)

Επιστρέφει length χαραρακτήρες από αριστερά

Right(string, length)

Επιστρέφει length χαραρακτήρες από δεξιά

Mid(string, start[, length])

Επιστρέφει length χαρακτήρες από τη θέση start (ή όλη τη συμβολοσειρά από τη θέση start και μετά).

LTrim(string)

Αφαιρεί κενά στο αριστερό μέρος της συμβολοσειράς

RTrim(string)

Αφαιρεί κενά στο δεξί μέρος της συμβολοσειράς

Trim(string)

Αφαιρεί κενά αριστερά και δεξιά της συμβολοσειράς

Αριθμητικοί τύποι

• Οι τύποι Integer και Long εκτελούνται με τη μέγιστη ταχύτητα.
• Οι τύποι Single και Double έχουν το μεγαλύτερο εύρος τιμών, αλλά δεν έχουν απόλυτη ακρίβεια. Δεν είναι καταλληλοι για λογιστικούς υπολογισμούς.

  Παράδειγμα:

  Sub main()
      Dim x As Double
      Dim i As Integer
      
      x = 0
      For i = 1 To 10000
          x = x + 0.1
      Next i
      MsgBox Str(x)       ' Should be 1000
  End Sub
  
  
• Υπολογισμοί με Double και Short είναι τυπικά λιγότερο γρήγοροι από τους υπολογισμούς με Integer και Long.
• Ο τύπος Currency είναι ιδανικός για τη φύλαξη οικονομικών στοιχείων.
• Ο τύπος Decimal οδηγεί συχνά σε αργούς υπολογισμούς διότι δεν ταιριάζει με τον τρόπο που λειτουργεί ο υπολογιστής.

Μαθηματικές συναρτήσεις

Abs

Απόλυτη τιμή

Sgn

Πρόσημο

Fix

Αφαίρεση του δεκαδικού τμήματος (στρογγύλευση προς το 0)

Int

Στρογγύλευση προς τα κάτω

Sqr

Τετραγωνική ρίζα

Log

Φυσικός λογάριθμος

Exp

e υψωμένο σε δύναμη

Rnd

Ψευδοτυχαίος αριθμός 0 <= χ < 1. Αρνητικό όρισμα θέτει νέα αρχή για παραγωγή αριθμών, θετικό επιστρέφει τον επόμενο αριθμό της σειράς.

Sin

Ημίτονο

Cos

Συνημίτονο

Tan

Εφαπτομένη

Atn

Αντίστροφη εφαπτομένη

Λογιστικές συναρτήσεις

Μετατροπή αριθμών σε συμβολοσειρές

0

Εμφανίζει ένα ψηφίο ή 0

#

Εμφανίζει ένα ψηφίο ή κενό

.

Καθορίζει το σημείο εμφάνισης των δεκαδικών τιμών

,

Καθορίζει το διαχωρισμό των χιλιάδων

%

Εμφανίζει το πηλίκο του αριθμού με το 100 ως ποσοστό

E+

Εμφανίζει τον αριθμό σε εκθετική μορφή με πρόσημο στους θετικούς εκθέτες

E-

Εμφανίζει τον αριθμό σε εκθετική μορφή χωρίς πρόσημο στους θετικούς εκθέτες

"σύμβολα"

Εμφανίζει τα σύμβολα μέσα στα εισαγωγικά

Ορισμός διαδικασίας

• Για να οργανώσουμε καλύτερα τον κώδικα που γράφουμε, αλλά και για να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα ίδια τμήματα του κώδικα πολλές φορές μπορούμε να ορίσουμε ένα σύνολο από εντολές ως μια διαδικασία (procedure) (στη Visual Basic υπορουτίνα (subroutine)).
• Μπορούμε να ορίσουμε δικές μας διαδικασίες με τον εξής τρόπο:
  Sub όνομα διαδικασίας()
          δηλώσεις τοπικών μεταβλητών;
  
          εντολές
  end Sub
  
• Στο πρόγραμμα η κλήση (call) της διαδικασίας γίνεται κάθε φορά που εμφανίζεται μια εντολή με το όνομα της διαδικασίας που ορίσαμε. Στο σημείο αυτό η εκτέλεση συνεχίζει με τις εντολές της διαδικασίας, και, όταν αυτές ολοκληρωθούν, η εκτέλεση επιστρέφει στο σημείο απ' όπου ξεκίνησε.
• Παράδειγμα:
  Sub main()
      hello
      MsgBox "Back from hello"
      hello
  End Sub
  
  ' Display hello world
  Sub hello()
      MsgBox "Hello, world"
  End Sub
  
• Κάθε διαδικασία έχει ένα όνομα. Στο πρόγραμμά μας χρησιμοποιούμε το όνομα της διαδικασίας όταν θέλουμε να εκτελεστεί ο αντίστοιχος κώδικας.
• Η εντολή exit sub μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας. Στο σημείο εκείνο σταματά η εκτέλεση της διαδικασίας και ο έλεγχος ροής (control flow) του προγράμματος συνεχίζει από το σημείο που κλήθηκε η συνάρτηση.
• Η διαδικασία Main είναι αυτή από την οποία ξεκινά η εκτέλεση του προγράμματος.

Ορίσματα

• Μπορούμε να μεταβάλουμε τη λειτουργικότητα μιας διαδικασίας με τη χρήση ορισμάτων. Κάθε όρισμα (argument) μεταφέρεται από το σημείο που καλούμε τη διαδικασία μέσα στη διαδικασία μέσω μιας ειδικής μεταβλητής.
• Τα ορίσματα της διαδικασίας είναι μια σειρά από ονόματα και τύπους μεταβλητών χωρισμένα με κόμμα.
• Όταν καλείται μια διαδικασία οι μεταβλητές που ορίστηκαν ως όρισμα παίρνουν τις τιμές που δόθηκαν κατά την κλήση.
• Παράδειγμα:
  Sub main()
      StrongMessage "Hello", 5, "*"
      StrongMessage "world", 10, "!"
  End Sub
  
  ' Display the message msg prefixed by n instances of the string s
  Sub StrongMessage(msg As String, n As Integer, s As String)
      Dim head As String
      
      ' Could use String(s, n) here
      For i = 1 To n
          head = head + s
      Next i
      MsgBox head + msg + head
  End Sub
  
         
  

Ορισμός συνάρτησης

• Μπορούμε ακόμα να ορίσουμε δικές μας συναρτήσεις με τον εξής τρόπο:
  Function όνομα συνάρτησης(δηλώσεις παραμέτρων) as τύπος αποτελέσματος
          δηλώσεις τοπικών μεταβλητών;
  
          εντολές
          όνομα = τιμή
  end Function
  
• Οι παράμετροι της συνάρτησης είναι μια σειρά από τύπους και ονόματα μεταβλητών χωρισμένα με κόμμα.
• Όταν καλείται μια συνάρτηση οι μεταβλητές που ορίστηκαν ως παράμετροι παίρνουν τις τιμές που δόθηκαν στο όρισμα κατά την κλήση.
• Για να θέσουμε την τιμή που επιστρέφει η συνάρτηση αναθέτουμε μια τιμή στο όνομά της (δεν ορίζουμε αντίστοιχη μεταβλητή).
• Παράδειγμα:
  Sub main()
      MsgBox "64!=" + Str(factorial(45))
  End Sub
  
  ' Return n!
  Function factorial(n As Integer) As Double
      Dim i As Integer
      Dim r As Double ' result
      
      r = 1
      For i = 1 To n
          r = r * i
      Next i
      factorial = r
  End Function
  
  
• Η εντολή exit function μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο της συνάρτησης. Στο σημείο εκείνο σταματά η εκτέλεση της συνάρτησης και ο έλεγχος ροής του προγράμματος συνεχίζει από το σημείο που κλήθηκε η συνάρτηση.

Στοιχεία αντικεμενοστρεφούς προγραμματισμού

• Κάθε οντότητα είναι ένα αντικείμενο (object).
• Υπολογισμοί γίνονται όταν ένα αντικείμενο στείλει ένα μήνυμα (message) σε άλλο αντικείμενο (ή - σύμφωνα με την επικρατέστερη ορολογία - καλέσει μια μέθοδο (method) ενός άλλου αντικειμένου.) Μια μέθοδος μπορεί να έχει ως όρισμα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση του υπολογισμού.
• Κάθε αντικείμενο έχει τη δική του μνήμη για να αποθηκεύει την κατάστασή του. Οι μεταβλητές στις οποίες αποθηκεύεται η κατάσταση αυτή καλούνται ιδιότητες (properties) (ή μεταβλητές στιγμιότυπου (instance variables)).
• Κάθε αντικείμενο αποτελεί στιγμιότυπο (instance) μιας κλάσης. Η κλάση (class) είναι μια ομάδα από ομοειδή αντικείμενα.
• Η κλάση είναι ο χώρος στον οποίο ορίζεται η συμπεριφορά των αντικειμένων. Όλα τα αντικείμενα μιας κλάσεις μοιράζονται την ίδια συμπεριφορά (εκτελούν τις ίδιες μεθόδους).
• Οι κλάσεις μπορούν να οργανωθούν σε μια δενδρική δομή που ορίζει κληρονομικότητα (inheritance). Ιδιότητες και μέθοδοι που έχουν οριστεί σε μια μητρική κλάση κληρονομούνται και είναι προσβάσιμες και από κάθε υποκλάση (subclass) της.

Προγραμματισμός με αντικείμενα

• Στη Visual Basic έχουμε πρόσβαση στις ιδιότητες και της μεθόδους των αντικειμένων με τη σύνταξη ΌνομαΑντικειμένου.Ιδιότητα και ΌνομαΑντικειμένου.Μέθοδος.
• Συχνά χρησιμοποιούμε έτοιμα αντικείμενα που υποστηρίζει το περιβάλλον της Visual Basic:

  Sub main()
      App.Title = "Hello, world"
      Clipboard.Clear
      Clipboard.SetText ("New clipboard contents")
      MsgBox App.Path
  End Sub
  

Σύνδεση με το Excel

Στο παράδειγμα που ακολουθεί δημιουργούμε ένα νέο φύλλο εργασίας, γεμίζουμε ορισμένα κελιά από έναν πίνακα και άλλα με τυχαίες τιμές και δημιουργούμε ένα γράφημα από τις τιμές αυτές.

Χειρισμός χρόνου

Πρόσβαση στο πρόχειρο

Βιβλιογραφία

• Michael Halvorson Visual Basic 6 Βήμα προς βήμα. Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα.

• David Boctor. Microsoft Office 2000 Visual Basic Fundamentals. Microsoft Press, Redmond, WA, USA, 1999.
• J. Glenn Brookshear. Computer Science, pages 225–284, 319–358. Addison-Wesley, 8th edition, 2004.
• Desmond Francis D' Souza and Alan Cameron Wills. Objects, Components, and Frameworks With UML : The Catalysis Approach. Addison-Wesley, 1998.
• Scott M. Lewandowski. Frameworks for component-based client/server computing. ACM Computing Surveys, 30(1):3–27, March 1998.
• Peter M. Maurer. Components: What if they gave a revolution and nobody came. IEEE Software, 33(6):28–34, June 2000.
• Urban Müller. Brainf****: An eight-instruction turing-complete programming language.
• Oscar Nierstrasz, Simon Gibbs, and Dennis Tsichritzis. Component-oriented software development. Communications of the ACM, 35(9):160–165, September 1992.
• Diomidis Spinellis and Konstantinos Raptis. Component mining: A process and its pattern language (http://softlab.icsd.aegean.gr/~dspin/pubs/jrnl/2000-IST-Components/html/comp.html). Information and Software Technology, 42(9):609–617, June 2000.
• Diomidis Spinellis. Explore, excogitate, exploit: Component mining (http://softlab.icsd.aegean.gr/~dspin/pubs/jrnl/1999-Computer-Components/html/comp.html). IEEE Computer, 32(9):114–116, September 1999.
• Clemens Szyperski. Component Software: Behind Object-Oriented Programming. Addison-Wesley, 1998.
• Jeffrey M. Voas. The challenges of using COTS software in component-based development. Computer, 31(6):44–45, June 1998.
• Alan Cameron Wills. Designing component kits and architectures. In L. Barroca, J. Hall, and P. Hall, editors, Software Architectures: Advances and Applications. Springer Verlag, 1999.

Παράρτημα: Χαρακτηριστικές αλγοριθμικές γλώσσες

• Fortran, Fortran 9X
• Cobol
• Algol-60
• Basic
• PL/I
• Pascal, Modula-2, Oberon
• C
• Ada
• Smalltalk
• C++
• Awk, Perl, Tcl/Tk
• Java
• Python

Παράρτημα: Χαρακτηριστικές δηλωτικές γλώσσες

Γλώσσες βασισμένες στη λογική

• Prolog
• CHIP

Γλώσσες βασισμένες σε συναρτήσεις

• Lisp
• Scheme
• Haskell
• ML

Παράρτημα: Βασικά γλωσσικά εργαλεία

Προετοιμαστής/Διορθωτής (Editor)

Επιτρέπει τη συγγραφή και την αλλαγή του προγράμματος.

Προεπεξεργαστής (Preprocessor)

Επεξεργάζεται το πρόγραμμα εκτελώντας απλούς συμβολικούς μετασχηματισμούς και παράγει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα. Χρησιμοποιείται σε συμβολικές γλώσσες, τη Fortran (Ratfor), τη C, και τη C++.

Συμβολομεταφραστής (Assembler)

Μετατρέπει τη συμβολική γλώσσα του επεξεργαστή σε γλώσσα μηχανής.

Μεταγλωττιστής (Compiler)

Μεταφράζει μια γλώσσα υψηλού επιπέδου σε γλώσσα επιπέδου μηχανής.

Διερμηνευτής (Interpreter)

Εκτελεί άμεσα ένα πρόγραμμα σε γλώσσα υψηλού επιπέδου.

Συνδέτης (Linker)

Συρράφει τμήματα ενός προγράμματος που έχουν μεταγλωττιστεί ξεχωριστά σε ένα συνεχές πρόγραμμα.

Φορτωτής (Loader)

Φορτώνει το πρόγραμμα στη μνήμη του επεξεργαστή διορθώνοντας αναφορές σε σχετικές θέσεις μνήμης. Συνήθως τμήμα του λειτουργικού συστήματος.

Αποσφαλματωτής (Debuger)

Επιτρέπει την εκτέλεση του προγράμματος βήμα-βήμα, την εξέταση και αλλαγή μεταβλητών του και γενικά ενέργειες που αποσκοπούν στην ανίχνευση λαθών που μπορεί να περιέχει το πρόγραμμα.

Διερμηνευτής (Interpreter)

Εκτελεί απευθείας τις εντολές του προγράμματος χωρίς ενδιάμεσο στάδιο μεταγλώττισης.

Παράρτημα: Είσοδος στοιχείων

• Μπορούμε να κάνουμε το πρόγραμμά μας να σταματήσει την εκτέλεσή του για να διαβάσει από το χρήστη κάποιες τιμές. Για παράδειγμα το πρόγραμμα ελέγχου μια μηχανής αυτόματης ανάληψης χρημάτων σταματά την εκτέλεσή του όταν τυπώνει την ερώτηση "Δώστε το ποσό που θέλετε να αναλάβετε" και περιμένει από το χρήστη να γράψει την αντίστοιχη τιμή.
• Η συνάρτηση της Visual Basic InputBox σταματά την εκτέλεση ενός προγράμματος με ένα μήνυμα και περιμένονει ο χρήστης του να πληκτρολογήσει κάποια τιμή. Στη συνέχεια επιστρέφει την τιμή αυτή και μπορούμε να την αναθέσουμε σε μια μεταβλητή. Παράδειγμα:
  Sub main()
      Dim Temperature As Double
      
      Temperature = InputBox("Enter temperature")
      MsgBox "The temperature is " + Str(Temperature)
  End Sub
  
  
• Παρατήρηση: αφού ο χρήστης γράψει την τιμή πρέπει να πατήσει το πλήκτρο ENTER ή να κάνει click στο πλήκτρο OK για να συνεχίσει το πρόγραμμα τη λειτουργία του.

Παράρτημα: Βρόχοι με την εντολή loop while

• Ορισμένες φορές θέλουμε να ελέγχουμε τη συνθήκη στο τέλος του βρόχου, δηλαδή το περιεχόμενο του βρόχου να εκτελεστεί τουλάχιστον μια φορά. Στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούμε τη δομή ελέγχου do ... loop while
• Αυτή χρησιμοποιείται ως εξής:
          
          do
                  εντολή
                  εντολή
                  ...
          loop while συνθήκη
  
• Οι εντολές που ακολουθούν το do εκτελούνται μια φορά και συνεχίζουν να εκτελούνται όσο η συνθήκη είναι αληθής.
• Σημαντικό ρόλο έχει αυτή η δομή ελέγχου όταν διαβάζουμε στοιχεία από το χρήστη και θέλουμε να ελέγξουμε την είσοδο για λάθη. Παράδειγμα (θέλουμε ο χρήστης να εισάγει έναν αριθμό μικρότερο του 10):
  Sub main()
      Dim Number As Integer
      Do
          Number = InputBox("Δώστε έναν αριθμό μικρότερο του 10")
      Loop While Number >= 10
      MsgBox "Δώσατε " + Str(Number)
  End Sub
  
  
• Αν η συνθήκη δεν είναι αληθής όταν εκτελεστεί το do για πρώτη φορά τότε οι εντολές που περιέχονται σε αυτό θα εκτελεστούν τουλάχιστον μια φορά.
• Η δομή ελέγχου do loop while μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε θα μπορούσε και οποιαδήποτε άλλη εντολή (π.χ. η MsgBox) δηλαδή ακόμα και μέσα σε μια άλλη do while ... loop ή do ... loop while.

Παράρτημα: Προσδιορισμός της συνθήκης με τη χρήση της Until

• Μερικές φορές είναι πιο φυσικό να εκφράσουμε τη συνθήκη που τερματίζει το βρόχο αντί για τη συνθήκη που πρέπει να είναι αληθής για να εκτελείται ο βρόχος.
• Και οι δύο δομές ελέγχου που είδαμε μπορούν να διατυπωθούν με τη χρήση του προσδιορισμού "Until συνθήκη" αντί για τον προσδιορισμό "While συνθήκη".
• Έτσι, τα παραδείγματα που έχουμε δει μπορούν να γραφτούν και ως εξής:

  Παράδειγμα do while ... loop (εμφανίζει στην οθόνη τους αριθμούς από το 0 μέχρι το 4):

  Sub main()
  Dim i As Integer
  
  i = 0
  Do Until i >= 5
      MsgBox i
      i = i + 1
  Loop
  End Sub
  
  Παράδειγμα do ... loop while (θέλουμε ο χρήστης να εισάγει έναν αριθμό μικρότερο του 10):
  Sub main()
      Dim Number As Integer
      Do
          Number = InputBox("Δώστε έναν αριθμό μικρότερο του 10")
      Loop Until Number < 10
      MsgBox "Δώσατε " + Str(Number)
  End Sub
  

Παράρτημα: Έξοδος από το βρόχο

• Με την εντολή Exit Do μπορούμε να τερματίσουμε ένα βρόχο Do πριν τον αρχικό ή τελικό έλεγχό του
• Η εντολή αυτή χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με την If για να προσδιοριστεί η συνθήκη που θα προκαλέσει την έξοδο.
• Ορισμένες φορές ο βρόχος έχει προσδιοριστεί ως ατέρμων βρόχος (infinite loop) με μια πάντα-αληθή λογική έκφραση ελέγχου (π.χ. True).
• Παράδειγμα:
  do while true
          i = InputBox("Give a number less than 100")
          if i < 100 then
                  exit do
          end if
          msgbox "Try again"
  loop
  
• Αν κατά λάθος γράψουμε ένα πρόγραμμα με έναν ατέρμονα βρόχο (infinite loop) τότε μπορούμε να διακόψουμε τη λειτουργία του προγράμματος με την ακολουθία πλήκτρων Ctrl+Break.

Παράρτημα: H εντολή select

• Η εντολή select μας επιτρέπει να κατευθύνουμε τη ροή του προγράμματος προς μια συγκεκριμένη τιμή ανάλογα με την τιμή μιας παράστασης.
• Συντάσσεται ως εξής:
          Select Case παράσταση
          Case λίστα τιμών1
                  εντολή1
                  εντολή1α
                  ...
          Case λίστα τιμών2
                  εντολή2
                  ...
          ...
          Case Else
                  εντολή ν
                  ...
          End Select
  
• Ανάλογα με ποια από τις τιμές ισούται η τιμή της παράστασης εκτελούνται οι αντίστοιχες εντολές.
• Αν καμία από τις τιμές δεν ταυτίζεται με την τιμή της παράστασης τότε εκτελείται η εντολή που ακολουθεί την Case Else (αν υπάρχει), αλλιώς δεν εκτελείται καμία εντολή.
• Οι τιμές για κάθε case μπορεί να είναι
  • μια έκφραση (π.χ. 42 ή i + 9),
  • ο ορισμός μιας περιοχής με τη χρήση to (π.χ. 1 to 10)
  • μια σύγκριση της τιμής της απόφασης με μια έκφραση με τη χρήση της λέξης Is (π.χ. Is > 100)
  • ή ένα σύνολο από από τα παραπάνω χωρισμένα με , (π.χ. 3 to 5, 50, 90, is > LastVal)
• Παράδειγμα:
  Dim Number As Integer
  
  Number = InputBox("Enter a Number")
  Select Case Number      ' Evaluate Number.
  Case 1 To 5     ' Number between 1 and 5.
          MsgBox "Between 1 and 5"
  Case 6, 7, 8    ' Number between 6 and 8.
          MsgBox "Between 6 and 8"
  Case Is > 8 And Number < 11     ' Number is 9 or 10.
          MsgBox "Greater than 8"
  Case Else       ' Other values.
          MsgBox "Not between 1 and 10"
  End Select
  

Παράρτημα: Σύγκριση συμβολοσειρών

?

Ταιριάζει με οποιοδήποτε ένα χαρακτήρα

*

Ταιριάζει με μηδέν ή περισσότερους χαρακτήρες

#

Ταιριάζει με οποιοδήποτε ψηφίο

[λίστα]

Ταιριάζει με οποιοδήποτε χαρακτήρα στη λίστα (π.χ. [aeiyuio])

[!λίστα]

Ταιριάζει με οποιοδήποτε χαρακτήρα δεν περιέχεται στη λίστα

Παράδειγμα (ο βρόχος ελέγχει αν ο ταχυδρομικός κώδικας είναι γραμμένος σωστά):

• Contents

 Last change: Tuesday, January 17, 2006 4:56 pm
 Unless otherwise expressly stated, all original material on this page created by Diomidis Spinellis is licensed under a Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Greece License.