Προγραμματισμός με χαρακτήρες, αποφάσεις

Η εντολή if-else

Μπορούμε να εκτελέσουμε ορισμένες εντολές υπό συνθήκη με τη δομή ελέγχου if.

Αυτή χρησιμοποιείται ως εξής:

	if (συνθήκη)
		εντολή;

Όπως και με τις εντολές while και do όταν θέλουμε να εκτελέσουμε πάνω από μια εντολή υπό συνθήκη περικλείουμε όλες τις αντίστοιχες εντολές μέσα σε αγκύλες "{" και "}":

	if (συνθήκη) {
		εντολή1;
		εντολή2;
		εντολή3;
	}

Οι εντολή που ακολουθεί το if εκτελείται αν η συνθήκη είναι αληθής, δηλαδή έχει τιμή διάφορη του 0. Παράδειγμα (υπολογίζει και τυπώνει την απόλυτη τιμή των αριθμών που διαβάζει μέχρι να συναντήσει το 0):

#include <stdio.h>

main()
{
        int num;

        do {
                scanf("%d", &num);
                if (num < 0)
                        num = -num;
                printf("%d\n", num);
        } while (num != 0);
}

Η δομή ελέγχου if μπορεί να ακολουθηθεί και από τη δομή else για να προσδιορίσουμε εντολές που θα εκτελεστούν αν η συνθήκη δεν ισχύει. Παράδειγμα:

        if (grade >= 5)
                printf("Περνάει\n");
        else
                printf("Απορρίπτεται\n");

Χρειάζεται προσοχή όταν η else ακολουθεί δύο συνεχόμενες if. Στην περίπτωση αυτή, η else συσχετίζεται με την κοντινότερη if. Για να εκφράσουμε διαφορετική συσχέτιση πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αγκύλες { }. Παράδειγμα (τυπώνει μόνο όταν η μεταβλητή printed είναι ψευδής):

        if (exam >= 5) {
                if (!printed)
                        printf("Περνάει\n");
        } else
                if (!printed)
                        printf("Απορρίπτεται\n");
        printed = 1;

Το παρακάτω παράδειγμα (χωρίς αγκύλες) δεν εκτελείται σύμφωνα με τον τρόπο που είναι στοιχισμένο

        if (exam >= 5)
                if (!printed)
                        printf("Περνάει\n");
        else
                if (!printed)
                        printf("Απορρίπτεται\n");
        printed = 1;

αλλά ως εξής (δεν τυπώνει ποτέ "Απορρίπτεται"):

        if (exam >= 5)
                if (!printed)
                        printf("Περνάει\n");
                else
                        if (!printed)
                                printf("Απορρίπτεται\n");
        printed = 1;

Μπορούμε να συνδυάσουμε συνεχόμενα else if για πολλαπλούς ελέγχους. Παράδειγμα:

        if (grade >= 9)
                printf("'Αριστα!\n");
        else if (grade >= 7)
                printf("Λίαν καλώς\n");
        else if (grade >= 5)
                printf("Καλώς\n");
        else
                printf("Κακώς\n");

Τελεστές μοναδιαίας αύξησης και μείωσης, αποτέλεσμα ανάθεσης

Ο τελεστής ++ στη χρήση ++var αυξάνει την τιμή της μεταβλητής var κατά ένα. Η τιμή της μεταβλητής var που χρησιμοποιείται στην παράσταση είναι αυτή που προκύπτει μετά την αύξηση. Παράδειγμα (τυπώνει 5, 5):

        i = 4;
        printf("%d,", ++i)
        printf("%d\n", i)

Ο τελεστής ++ στη χρήση var++ επίσης αυξάνει την τιμή της μεταβλητής var κατά ένα. Η τιμή της μεταβλητής var που χρησιμοποιείται στην παράσταση είναι αυτή που ήταν πριν την αύξηση. Παράδειγμα (τυπώνει 4, 5):

        i = 4;
        printf("%d,", i++)
        printf("%d\n", i)

Τα αντίστοιχα ισχύουν και για τον τελεστή -- που μειώνει την τιμή μιας μεταβλητής κατά 1.

Η παράσταση "var = value" έχει ως τιμή την τιμή της μεταβλητής. Παράδειγμα (τυπώνει 2, 2):

        i = 4;
        printf("%d,", i = 2)
        printf("%d\n", i)

Με τον τρόπο αυτό μπορούμε με συντομία να αναθέσουμε την ίδια τιμή σε πολλές μεταβλητές (οι μεταβλητές i και j γίνονται 0):

i = j = 0;

Ο τύπος του χαρακτήρα

Μπορούμε να ορίσουμε μεταβλητές τύπου χαρακτήρα με τον τύπο char:

main()
{
char c;
}

Οι μεταβλητές αυτές μπορούν να αποθηκεύσουν έναν ακριβώς χαρακτήρα.

Οι σταθερές τύπου χαρακτήρα γράφονται με τη χρήση των μονών εισαγωγικών:

main()
{
char c;

c = 'A';
}

Οι ακολουθίες διαφυγής (escape sequence) που έχουμε μάθει για τις αλφαριθμητικές σταθερές ισχύουν και για τις σταθερές τύπου χαρακτήρα.

Είσοδος και έξοδος χαρακτήρων

Μπορούμε να διαβάσουμε και να γράψουμε χαρακτήρες με τη χρήση του κωδικού %c στις εντολές scanf και printf.

Πιο βολική όμως είναι η χρήση των συναρτήσεων getchar() και putchar().

Η συνάρτηση getchar() διαβάζει έναν χαρακτήρα και επιστρέφει την τιμή του ή την ακέραια ειδική τιμή EOF αν δεν υπάρχουν άλλοι χαρακτήρες για να διαβαστούν.

Στο λειτουργικό σύστημα MS-DOS δηλώνουμε πως δεν υπάρχουν άλλοι χαρακτήρες να διαβαστούν από το πληκτρολόγιο με το συνδυασμό πλήκτρων CTRL-Z.

Η συνάρτηση putchar(c) τυπώνει το χαρακτήρα c στην οθόνη.

Στα λειτουργικά συστήματα MS-DOS, Windows NT και Unix μπορούμε να ζητήσουμε η είσοδος ενός προγράμματος να προέρχεται από ένα αρχείο με την ακολουθία:

program <file

Αντίστοιχα μπορούμε να ζητήσουμε η έξοδος ενός προγράμματος να οδηγηθεί σε ένα αρχείο με την ακολουθία:

program >file

Με τον τρόπο αυτό οι συναρτήσεις putchar() και getchar() αποκτούν ιδιαίτερη χρησιμότητα, διότι μας δίνουν τη δυνατότητα να δημιουργούμε και να εξετάζουμε αρχεία.

Το παρακάτω πρόγραμμα αντιγράφει την είσοδό του στην έξοδο:

#include <stdio.h>

main()
{
        int c;

        while ((c = getchar()) != EOF)
                putchar(c);
}

(Το αποτέλεσμα της εντολής ανάθεσης είναι η τιμή της μεταβλητής και με τον τρόπο αυτό η ανάθεση γίνεται μαζί με τον έλεγχο.)

Ασκήσεις

If, char

Να γράψετε ένα πρόγραμμα που να διαβάζει χαρακτήρες από την είσοδό του μέχρι να τερματιστεί το αρχείο εισόδου. Στο τέλος να τυπώνει τον αριθμό των χαρακτήρων, γραμμών, ψηφίων (0-9), πεζών χαρακτήρων (a-z) και κεφαλαίων χαρακτήρων (A-Z) που διάβασε. (Οι χαρακτήρες στο σύστημα που χρησιμοποιούμε είναι ταξινομημένοι αλφαβητικά. Η παράσταση c >= 'a' && c <= 'z' είναι αληθής για πεζούς χαρακτήρες στη μεταβλητή c.)

Εκτελέστε το πρόγραμμά σας με είσοδο τον εαυτό του.